Abdullah Gül aslen nereli? Sivaslı Sarrafzade Ailesi’yle ne tür akrabalık bağları var?

1915’te Siirt’ten göç mü ettiler? Kayseri’nin yarısı Gül Ailesi’ne mi ait? Fatih Sultan Mehmet’in hocası Akşemseddin’le Gül Ailesi’nin nasıl bir bağlantısı var? Büyük büyükdedesi Şeyh Tennuri kim? Gül’ün akrabaları arasında hangi ünlü isimler var? Kayınvalide Adeviye Gül ile gelini Hayrünnisa Gül’ün benzer yazgıları nedir?

Abdullah Gül’ün anne tarafının soyağacı yaklaşık 600 yıl öncesine gidiyor. Bu iddianın sahibi, Gül’ün annesinin amcası "Kayseri Ansiklopedisi" yazarı Abdullah Satoğlu ve büyük bir azimle ailenin soyağacını çıkarmış olan Gül’ün kuzeni Mehmet Celalettin Satoğlu’dur. Ailede soyağacı konusunda çalışan ilk kişi ise Gül’ün annesinin dedesi Mehmet Ali Satoğlu!

Soyağacını incelemeye başlamadan önce, ailelerin kendileri tarafından hazırlanan secerelerine ihtiyatlı yaklaşılması gerektiğinin altını çizmek istiyorum.

Bu notlardan sonra gelelim soyağacına:

ANNE TARAFI

Soyağacının en başında Sivaslı kuyumcu Hüseyin Efendi var.

Aile, Sivas’ta "Sarrafzadeler" olarak tanınıyor.

Hüseyin Efendi’nin bilinen tek oğlu ise Şeyh İbrahim Tennuri.

Şeyhin doğum tarihi bilinmiyor; ölüm tarihi: 1482.

Ailenin en tanınmış, adı tarih ansiklopedilerine geçmiş üyesi Şeyh İbrahim Tennuri’yi kısaca tanımakta yarar var:

Şeyh Tennuri, Sivas’taki ilköğrenimi ardından Konya’ya gitti; Mevlana Sarı Yakup’un öğrencisi oldu. Sarı Yakup’un 1438’deki ölümününü ardından Hunad Hatun Medresesi’ne müderris olması sebebiyle Kayseri’ye geçti.

Ancak birkaç yıl sonra medresenin vakfiyesinde, sadece Hanefi müderrislerin görev alabileceği şartı üzerine Şeyh Tennuri görevi bıraktı. Çünkü kendisi Şafii mezhebindendi.

Fatih Sultan Mehmed’in hocası Akşemseddin’in ününü duyunca, Beypazarı’na gidip ona intisap ederek Bayramiye tarikatına girdi.

Üç ay dünya nimetlerinden uzak durup inzivaya çekildi. Ardından tasavvuf eğitimi tamamladı.

Akşemseddin’den icazet ve hilafet alarak tekrar Kayseri’ye döndü. Bu kez kendi tekkesini kurup, öğrenci kabul etmeye başladı.

Bu arada, kendi geliştirdiği kabızlık hastalığını tedavi şekli, "İbnü’s Sarraf" olan lakabının değişmesine neden oldu!

Kabız olan müritlerini, sıcak fırın (tennur) üzerine oturtup, su içirip terleterek tedavi etmesi üzerine, "Tennuri" lakabını aldi!

Bir gün, Kayseri’de irşad faaliyetlerini sürdürürken, aldığı haber üzerine alel acele hocası Akşemseddin’in yanına gitti. Telaşının sebebi sonra ortaya çıktı: Hocasıyla birlikte İstanbul’un fethinde bulunmuştu.

Fetihten üç ay sonra tamamladığı, 5140 beyitlik mesnevi tarzındaki manzum eseri "Gülzar-ı Manevi"yi, Fatih Sultan Mehmed’e ithaf etti. (Bu eser halen Sülaymaniye Kütüphanesi’ndedir.)

Bu jest karşısında Fatih Sultan Mehmed, Şeyh Tennuri ve oğullarının vergiden muaf olduklarına dair ferman çıkardı.

Şiirlerinde "Aşık" mahlasını kullanan Şeyh İbrahim Tennuri’nin mezarı ve oğulları Şeyh Lütfullah ve Şeyh Ali’nin sandukaları da, Kiçikapı’dan Talas Caddesi’ne çıkılan ve kendi adını taşıyan sokakta, kendi yaptırdığı Şeyh Camii haziresindedir.

YARISI GÜL AİLESİ’NİN!

Abdullah Gül’ün anne tarafının soyağacı Şeyh İbrahim Tennuri’nin oğlu Şeyh Kasım’dan yürümektedir.

Şeyh Kasım’ın kızı Ayşe, Kayseri ulemasından tanınmış Sülayman Efendi’yle evlendi.

Sülayman Efendi-Ayşe Kadın evliliğinden doğan Kadı Bedreddin Mahmud aileyi zenginliğe kavuşturdu.

"El-hac Bedreddin Mahmud" Kayseri’nin en zengin adamıydı.

Mal varlığı gayrimenkulleri hakkında 966/M.1558 tarihini taşıyan "Vakıfname"ye göz atarsanız Kayseri’nin yarısının Kadı Bedreddin Mahmud’a ait olduğunu görürsünüz.

’SATOĞLU’ AİLESİ

Uzatmayayım: Abdullah Gül’ün anne soyağacı Abdülhay, Mahmud Paşa, Mustafa Efendi, Hacı Paşa olarak sürüp gidiyor...

Soyağacı Cumhuriyet’ten sonra netleşiyor. Sarrafzadeler Ailesi’nden gelen Fatma Hanım, eşi Hacı Mükremin’in soyadını alıyor: "Satoğlu!"

Fatma-Hacı Mükremin Satoğlu’nun beş çocuğu oluyor: Mustafa, Ayşe, İbrahim Nafiz, Fatma (Nanekioğlu) ve Yüzbaşı Ahmet Efendi.

Artık yavaş yavaş Abdullah Gül’e yaklaşıyoruz.

Abdullah Gül’ün büyük büyükdedesi (annesinin babasının dedesi) İbrahim Nafiz.

İbrahim Nafiz’in kimle evli olduğu bilinmiyor. Dört çocuğu vardı; Mükremin, Behiye, Mehmet Ali ve Merzuka.

Behiye ve Merzuka hakkında soyağacında bilgi yok; ya erken öldüler ya evlenmediler.

Soyağacı erkeklerden yürüyor:

Abdullah Gül’ün dedesinin babası Mehmet Ali Satoğlu (1876-1968) Kadiri tarikatına mensup bir din adamıydı. Yukarıda yazdığım gibi, ailenin seceresini çıkaran da oydu.

Mehmet Ali Satoğlu iki kez evlendi.

Birinci karısı Adeviye’den Abdullah Gül’ün dedesi İsmail doğdu.

Abdullah Gül’ün annesinin "Adeviye" adı da buradan geliyor; İsmail Satoğlu kızına annesinin adını vermişti.

İlkokul öğretmeni İsmail Satoğlu Hacı Kadın’la evlendi ve üç çocuğu oldu: Ahmet, Nazif ve Abdullah Gül’ün annesi Adeviye.

Abdullah Gül’ün anne seceresine burada bir virgül koyup babasının soyağacına göz atalım...

GÜL’ÜN BABA TARAFI

Gül’ün baba soyuna ait fazla bilgi yok.

Gül’ün biyografisini yazan kitaplara (Örn: "Köşke Gül Harekatı" H. Tecimen-B.Bengisu-Akış Yayınları) ve bazı yayın organlarına (örn: Hürriyet 23.08.07) göre, Gül Ailesi 1915 yılında Siirt’ten Kayseri Develi’ye göç etmişlerdi.

Burada biraz durmak gerekiyor:

1915 yılı, Anadolu’nun altüst olduğu bir dönemdi.

Kafkas Cephesi’nde Ruslara yardım edip, ayaklanma çıkardıkları için Ermeni tehcirinin yapıldığı bir yıldı 1915.

Gül Ailesi Siirt’ten neden ayrılmıştı? Karışıklık ve iç çatışmalardan kaçıp, daha sakin olduğu için Kayseri’yi tercih etmiş olabilirler miydi? Ama, Kayseri’de de benzer olaylar vardı.

Abdullah Gül’ün babası Ahmet Hamdi 1927 doğumlu. Yani göçten 12 yıl sonra doğmuş, bu nedenle Kayseri’ye geliş sebebini bilemeyebilir.

Aileyi Kayseri’ye getiren muhtemelen Abdullah Gül’ün büyükdedesi Hacı Abdullah Efendi.

Batı’da yaygın olup bizde nedense hep küçümsenen "isim bilim" (onomastik) burada karşımıza çıkıyor. "Abdullah" Allah’ın kulu demek. Osmanlı’da savaş dönemlerinde evsiz barksız, ailesiz kalan çocuklara genellikle "Abdullah" adı veriliyordu.

Gül’ün büyükdedesi de savaş yıllarında kimsesiz mi kalmıştı acaba? Bilinmiyor.

Bu konuyu çok da uzatmak istemiyorum çünkü "1915’te Siirt’ten Kayseri Develi’ye gittiler" bilgisinin doğru olmadığını (C.Kalyoncu, Aksiyon 30.04.07 ve S.Kurt, Zaman 14.08.07) iddia eden bilgiler de var.

Demek ki daha fazla araştırma yapılması gerekiyor!

KAYINVALİDE-GELİNİN YAZGISI

Gelelim, Adeviye Satoğlu ile Ahmet Hamdi Gül’ün evliliğine:

Abdullah Gül’ün dedesi İsmail Satoğlu, İzmir Torba Yeniköy’de ilkokul öğretmenliği yapıyordu. Üç çocuğunu da okutuyordu.

Adeviye ise daha kız sanat okulunu bitirmemişti ki, Kayseri’de Tayyare Fabrikası’nda çalışan Ahmet Hamdi ile görücü usulüyle evlendirildi.

İlginç olan şuydu:

Satoğlu Ailesi okumuş-yazmış, zengin bir aileydi; Güller ise yoksuldular.

Öyle ki, Ahmet Hamdi, Satoğlu Ailesi’ne "içgüveysi" gitti de denebilirdi. Adeviye Gül gencecik yaşında başını bağlayıp ev kadını oluverdi. Evliliklerinin ilk yıllarında Sahabiye Mahallesi’ndeki Satoğlu Apartmanı’nda yaşadılar. Abdullah Gül de bu apartmanda doğdu.

Yıllar sonra Hayrünnisa Özyurt da tıpkı kayınvaldesi gibi Çemberlitaş Kız Lisesi’nde okurken, okulu yarım bıraktırılarak Abdullah Gül’le evlendirildi.

Hayrinnüsa Hanım da tıpkı kayınvalidesi gibi genç yaşında okulu bırakıp, başörtüsü bağlayıp evinin kadını oluverdi. Aynı kaderi Abdullah Gül’ün kız kardeşi Hatice de yaşadı!

Bitmedi.

Okulunu daha yeni bitiren Abdullah Gül’ün kızı Kübra da bir ay sonra evleniyor!

Hatice’nin kızı Hümeyra da okulu bitirdi, nişanlandı, evlilik hazırlığı yapıyor!

Tesadüf mü?

Sormak durumundayım; Abdullah Gül, Recep Tayyip Erdoğan ve diğerleri neden kız çocuklarını en iyi okullarda okutuyorlar ve sonra da çalıştırmayıp hemen evlendiriyorlar?

Türkiye’yi büyütüp-kalkındırmak için kadın-erkek elbirliğiyle çalışmamız gerekmiyor mu? Kızlarımız, kadınlarımız neden evlere hapsediliyor?

Cumhurbaşkanı, Başbakan çocuklarının topluma örnek olması gerekmiyor mu?

Ve aslında başörtüsünden önce bunu tartışmamız gerekmiyor mu?..

Adeviye, Hayrinnüsa, Kübra, Hatice, Reyhan, Hümeyra vd. ailelerinin soyağaçlarında isim olarak varlar, ama ne yazık ki hayatın içinde yoklar...

Ailenin önde gelen ünlü simaları

Akrabalar arasında "Milli Görüşçü" olan ilk kişi, Gül’ün dedesinin kardeşi Harita Mühendisi Mehmet Satoğlu’ydu;. Necmettin Erbakan’la birlikte Milli Nizam Partisi’nin 18 kurucusundan biriydi. Yani basında yazılanın aksine, Gül Ailesi’ni Milli Görüşçü yapan baba Ahmet Hamdi Gül değil, Mehmet Satoğlu’ydu!

Babası Ahmet Hamdi Gül, 1973 seçimlerinde MSP’den aday oldu; Kayseri 8. sıraya konuldu; seçilemedi.

Akrabalardan (Gül’ün annesinin amcaoğlu) Abdurrahman Satoğlu, 1973 yılında "Türkiye’de Selamet" adında Milli Selamet Partisi (MSP)’yi öven kitap yazdı.

Gül’ün akrabalarından Göbülük ve Fişekçioğlu aileleri Kayseri’de kuyumculuk yapıyor. Yani, "ata mesleği" kuyumculuk sürdürülüyor.

Akrabalar arasında genç yaşlarında özel sektörün en tepe noktasına çıkmış isimler var: Sony Ericsson Genel Müdürü Fatih Gemalmaz; Ankara Sigorta Genel Müdürü Cemil Satoğlu gibi.

Akrabalar arasında, Şeyh İbrahim Tennuri’nin "Aşık" mahlasını sürdürenler de yok değil: Başta Gül’ün büyük amcası Abdullah Satoğlu, kuzenleri Emine Beyza Satoğlu, Yüksel Gemalmaz, Hulusi Satoğlu...

Aynı zamanda gazetecilik de yapan Abdullah Satoğlu, Kültür Bakanlığı’na "Kayseri Ansiklopedisi" hazırladı. Ailede bir başka şair Hulusi Satoğlu ise yerel gazetelere Kayseri basın tarihini yazmıştır.

Kuzen Betül Gemalmaz, Nancy Buther’ın "Akıllı Kadınlar Metroseksüel Erkekler" adlı kitabını Türkçe’ye çevirdi.

Akrabalar arasında sinema yazarı da var: Murat Mıhçıoğlu. Esquire-Antrak-Altyazı gibi dergilere sinema eleştirileri yazıyor. Halen Bilgi Üniversitesi’nde yüksek lisans yapıyor.

Gül’ün kız kardeşi Hatice’nin kızı Hümeyra Tekelioğlu da "Turuncu" dergisinde ve "Patika"da denemeler yazıyor.

Ailede, başta Gül’ün dayısı Prof. Dr. Ahmet Satoğlu olmak üzere akademisyen çok. Dr. Fehime Benli, Dr. Bilal Eryılmaz, Dr. Yüksel Gemalmaz, Mehmet Mirat Satoğlu...

Akrabalar arasında başta Gül’ün eniştesi AKP milletvekili Mehmet Tekelioğlu olmak üzere siyasetle uğraşanların sayısı da fazla: Ahmet Göbülük Kayseri Büyükşehir İl Genel meclisi üyesi, Mehmet Göze, İstanbul Büyükşehir İl Genel meclisi Üyesi...

İzmir AKP Kadın Kolları Başkanı Gülsüm Satoğlu son seçimlerde milletvekili aday adayı oldu ama listeye giremedi.

Macit Gül’ün eşi Reyhan’ın babası Şaban Bayrak, Kayseri RP milletvekilliydi.

AKP Kayseri milletvekili, uçak mühendisi Prof. Dr. Mehmet Tekelioğlu, Abdullah Gül’ün hem eniştesi hem de halası Hamdiye Hanım’ın oğlu.

Abdullah Gül’ün iki dayısı vardır; Prof. Ahmet Satoğlu doktordur. Diğer dayısı Nazmi Satoğlu ise tütün eksperliğinden emeklidir...

Gül’ün kız kardeşi Hatice’nin kızı Hümeyra da kuzeni Kübra gibi nişanlı. Hümayra da evlenmek için dayısının cumhurbaşkanı olmasını bekliyor.