Uluslararası Para Fonu (IMF) ile hükümetin anlaşamaması Başbakan Tayyip Erdoğan ile Hazine'den Sorumlu Ekonomi Bakanı Mehmet Şimşek'in her gün yaptıkları farklı açıklamalar piyasaları gerip doları 1.67 seviyesine kadar çıkarırken, Hazine'nin en yüklü borçlanmasının olduğu şubat ayında faiz aşağı gitmeye devam etti.

Hazine yaklaşık 18.2 milyar lirayı piyasa faizinin bile altında bulabildi. Dün yüzde 15.38'le 21 milyar YTL'lik rekor teklifle borçlandı. Böylece yaptığı tutarsız açıklamalar ile piyasaların dengesiz hareketlerine neden olan Bakan Şimşek bile sorumlusu olduğu kurumun yüksek faizle borçlanması nedeniyle gelecek olan eleştirilerden kurtulmuş oldu.

Buna neden olan ise Tevfik Bilgin'in başkanı olduğu Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu'nun yaptığı bir düzenleme.

BBDK 'nın izniyle global ekonomik krizin etkisiyle ekim ayında faiz oranları yüzde 25'leri aşınca bankalar ellerinde ortalama yüzde 19 faizle bulundurdukları Hazine bonolarını zarar yazmamak için "Vade sonuna kadar elde tutulacak menkul kıymetler" kalemine aldı.

Merkez Bankası rakamlarına göre 10 Ekim'de bankaların elinde satışa hazır menkul kıymet portföyü tam 122.2 milyar TL'ydi. Bu rakam özellikle ekim ve kasım ayında eritilerek aralık ayında 63.5 milyar dolara geriledi. Yani tam 58.8 milyar Türk Lirası azaldı.

Aynı dönemde bankaların vadeye kadar elde tutacağı bono portföyü tutarı 43.8 milyar TL'yken 19 Aralık'ta tam 65.5 milyar lira artarak 109.3 milyar TL'ye çıktı. Bankalar elindeki bonoyu dokunamayacağı portföne alınca piyasada satılacak bono miktarı da azaldı. Böylece bonoya olan talep faiz oranlarını aşağı gekmeye başladı.

YASTIK BİLE YAPTI

Hazine'nin şubat ayında toplam 22. 5 milyar TL'lik iç borç ödemesi var. En büyük borç ödemesi ise 15.7 milyar lira ile bugün. İşte hazine bu borcu ödemek için pazartesi ve dün yaptığı borçlanmalarla, ödeyeceği borcun bile üstünde para toplayarak rahatladı.

Hazine pazartesi günü yüzde 14.78'le 4.8 milyar TL, dün de hem rekabetçi olmayan ROT satışı ve yeni gösterge olacak 3 Kasım 2010 vadeli kağıdı ihraç ederek 13.3 milyar TL borçlandı.

Faiz piyasa faizinin bile altında olunca ihtiyacından fazla borçlanarak piyasa dilinde sonraki ödemeler için 'yastık' yaptı. İhtiyacının yüzde 16 üstünde borçlanarak 18 Şubat'taki 6.3 milyar TL'lik ödemenin de kolay geçmesinin önünü açtı.

MEVDUATA DA YARADI

Normal şartlar altında elindeki bono stoğu faizin geri geldiği kadar değer kazanan ve bunu bilançolarına kar olarak yansıtan bankalar, daha önce yaptıkları bilanço içi değişim nedeniyle bu kardan da mahrum kaldılar. Çünkü BDDK izniyle Satışa Hazır Menkul Kıymetler kaleminden Vade Sonuna Kadar Elde Tutulacak Menkul Kıymetler kalemine alınan bono portföyü adından da anlaşıldığı gibi vade sonuna kadar orada tutulmak zorunda.

Bu kaleme alınan bono ve tahvil bir daha satışa alınamıyor. Alınması durumunda BDDK, bir daha satılmaya hazır menkul kıymetlerden vade sonuna kadar elde tutulacak menkul kıymet kalemine geçişe müsaade etmiyor.

Bankalar eğer bu 65.5 milyar TL'yi bilançolarında eskiden olduğu gibi satışa hazır menkul kıymet portföyünde tutsaydı, Merkez Bankası'nın faiz indirimleriyle son olarak 15.38'e kadar düşen faiz nedeniyle yaklaşık yüzde 4 kar yazacaktı. Bu da 2.5-3 milyar YTL'ye karşılık geliyor. Ancak bono faizlerinin geri gelmesi nedeniyle bankalar mevduata ödedikleri maliyet azalmaya başladı.

İki ay öncesine kadar yüzde 20 olan mevduat faizleri şimdi yüzde 14'lere kadar geriledi. Böylece bankalar şimdi kar yazmasalar da kaynak maliyetleri ucuzladığı için önümüzdeki dönemlerde hem hazine bonosundan kar yazacak hem de mevduata daha az faiz ödediği için karnını katlayacak.