2008'in en önemli olayı olarak nitelendirilen küresel mali kriz, başta ABD olmak üzere tüm ülkeleri olumsuz etkiledi. Ekonomideki taşları yerinden oynatan mali kriz beraberinde bir dizi önlem paketlerini de beraberinde getirdi.

Amerika'nın saygın ekonomi dergisi BusinessWeek, 2009'da krizden yara almamanın yollarını uzmanlara soru, ortaya 20 maddelik reçete çıktı.

İşte 2009'da krizden etkilenmemenin 20 yolu;

1 - GELECEĞİ TAHMİN ETMEYİN

Amerikan Harvest Group Varlık Yöneticisi Femi Shote, " Hiç kuşku yok ki geleceğini bilmediğimiz, tahmin edemediğimiz bir durum içindeyiz. Bu konuda bazı tahminler yapıp bu yönde hareket etmek krizde yara almaya sebep olacaktır.

2- KASANIZDA HER ZAMAN BİR MİKTAR NAKİT OLMALI

Eğer işinizi kaybetmekten korkmuyorsanız birikimiz çok sağlam demektir. İnsanların krizde borç batağına girmemesi için ellerinde bir miktar nakit para olması gerektiği

konusunda çeşitli söylentiler var. İşiniz kaybederseniz, yaşamınızı devam ettirebilmeniz için en az 12 bin (yaklaşık 19 bin TL) dolarınızın cebinizde olması gerekiyor.

3- DIŞ YATIRIMA ODAKLANIN

Bu, Amerikanlar için bir öneri. Mali krizin kalbi ABD olunca, ülkedeki borsalar da tepe taklak oldu ancak dolar da önemli para birimleri karşısında değer kazandı. Gelişmekte

olan ekonomilerin piyasaları, ABD piyasalarına göre daha az yara aldı. Güçlü dolarla yabancı borsalarda yatırım yapan Amerikalı kazanmaya aday.

4 - TEK BİR KAĞIDA OYNAMAYIN

Uzmanlara göre borsada tüm parayı tek bir şirkete yatırmak çok riskli. Ekonomide kırılgan bir dönemden geçildiği için şirketlerin iflası an meselesi. Böyle bir durumda tüm

paranızı yatırdığınız şirket iflas edebilir ve paranızın tümünü kaybedebilirsiniz. Analistler, borsada büyük-küçük demeden farklı kağıtlara yatırım yapmak gerektiğine inanıyor.

5- ENERJİ TASARRUFUNA YÖNELİN

ABD'li finans uzmanı Russell Francis, şirketlerin enerji tasarrufu gerektiren yatırımları yaptıkları taktirde hükümetlerden vergi indirimi almasına dikkat çekti. Francis,

şirketlerin devletten elde ettiği vergi indirimi ile başka sorunları halledebileceği görüşünde.

6 - EMEKLİLİK PRİMLERİNİZİ UNUTMAYIN

Uzmanlar, ekonomi iyi de gitse, götü de gitse emeklilik primlerinin tam olarak ödenmesi gerektiği düşüncesinde. Bugün kriz olduğu, yarın olmayacağı anlamına gelmez...

7- PARA BİRİKTİRMEYE ÇALIŞIN

ABD'i uzmanlar, hem kötü günleri atlatmak, hem de yatırım yapabilmek için para biriktirmenin şart olduğu görüşünde.

8- ANİ KARARLAR VERMEYİN

Ekonomistler, kırılgan ekonomik bir ortamda ani verilecek bir kararın zarara yol açabileceği görüşünde. Duygularınızla da hareket etmemeniz gelen tavsiyeler arasında.

9- YÜKLÜ BORÇLARINIZI KAPATIN

Analistler 2009'da krizden yara almamak için yatırımdan önce yüklü borçları ödemek gerektiği görüşünde. Özellikle yüksek faizli borçlar bir an önce ödenmeli.

10 - YATIRIMDAN VAZGEÇMEYİN

Uzmanlar, borsadaki yatırımlardan vazgeçmemek gerektiği görüşünde. Analistlere göre borsaların tavan yaptığı dönemler hemen krizlerin ardından geliyor. Burdaki en önemli

faktör doğru zamanda doğru kağıda oynamak ve yatırımı tek bir şirket üzerinden yürütmemek.

11 - HARCAMALARINIZI TAKİP EDİN

Uzmanlara göre dünya nüfusunun en büyük problemlerinden biri paralarını nerelere harcadıklarını bilmemeleri. 2009'da krizi aşabilmenin önemli yollarından biri de harcamalarınızı bir yazılım aracılığıyla takip etmek. Gelir - gider dengesini oluşturmak krizden yara almamanın önemli bir faktörü.

12 - YÜKSEK MAAŞLARA DİKKAT

Bu öneri bünyesinde sayıca çok işçi çalıştıranlar için. Ticarette önemli olan tüm giderlerden sonra elinize kalan para. Giderler ve maliyet kalemlerinin en önemli faktörü ise çalışan maaşları. Yüksek maaşlı çalışan sayınız çok olursa, kriz ortamında cirolarınızda muhtemel bir düşüş olacağından ötürü size kalan para da az olacaktır.

13 - ALDIĞINIZ KREDİLERE YENİDEN GÖZ ATIN

Dünya merkez bankalarının faiz indierim kararları, özellikle mortgage taksidinin faiz oranlarını etkileyecektir. 2009'daki mortgage ödemelerini yeniden revize etmenizde fayda var.

14 - SÜRÜYÜ TAKİP ETMEYİN

Uzmanlar, ABD'li ünlü yatırımcı Warren Buffet'ın," İnsanalar korkarken siz kormayın, insanlar korkmazken de siz cesur davranmayın" sözünden yola çıkarak, 2009'da krizin etkilerini hissetmemek için 'sürüye uymayın' önerisinde bulunuyor. Kriz ortamında mantık çerçevesinde kendi bildiğinizi yapmak en iyi yol gibi görünüyor.

15 - YATIRIM VE BÜTÇE DENGESİNİ KURUN

Yatırım yaparken bütçenizi gözardı etmeyin. Bütçenizi iyi kontrol etmek, sağlık yatırım yapmanın en önemli faktörü.

16 - SİGORTALARINIZDAN VAZGEÇMEYİN

Ekonomik krizler belirsizlikleri de beraberinde getiriyor. Bugün evinizin ve arabanızın sigorta primleri gereksiz gibi gelebilir ancak yine de taşınmazlarınızı sağlama alın. ABD'li uzmanlar, sigortanın bazen hayat kurtardığı görüşünde.

17 - FİNANS DANIŞMANINIZLA DAHA SIK BİRARAYA GELİN

Ekonomistler finans danışmanı meselesinin en önemli konulardan biri olduğunu söylüyor ve son günlere damgasını vuran Madoff skandalını örnek veriyor. İşlerinizi hem danışmanınızla kontrol edin, hem de kendiniz bir kere daha üzerinden geçin. Kriz ortamlarında gözden kaçacak ufak bir unsur istenmeyen bir felakete yol açabilir.

18 - ANLAMADIĞINIZ BİR ŞEYE YATIRIM YAPMAYIN

Uzmanlara göre bu kriz kredi ve para piyasalarında büyük bit belirsizlik yarattı. Yatırımcılar, sadece iyi getirisi olduğu için yatırım yaptıkları kağıtlardan büyük zarar etti. Danışmanınız, ya da Broker'ınız yatırım yaptığınız kağıdın detaylarını size anlatamıyorsa dikkat!

19 - GÜVENLİ YATIRIMLARIN 'GÜVENLİ' OLDUĞUNDAN EMİN OLUN

Analistler, güvenli ve getirisi belli olan kağıtların aslında öyle olmadığı görüşünde. Paranızı yatıracağınız kağıt, kriz dönemlerinde garanti para kazandırmayabilir.

20 - ALTINDAN KALKAMAYACAĞINIZ RİSKLER ALMAYIN

Kimi ekonomistlere göre 2008'de kaybedilen varlıklar 2009'da yerine gelmeyecek. Kimi uzmanlar da gelecek yılda, bu yıl kaybedilenlerin kazanılacağı görüşünde. Analistler 'Yapılan bir hata, zincirleme olarak gerisini getiriyor' görüşünde birleşiyor. Krizden önce büyük riskler alıp kazanmış olabilirsiniz ancak bundan sonra böyle olmayacağı kesin. Ayağınızı yorganınıza göre uzatmalısınız.