ABD ekonomisindeki durgunluk sinyalleri Avrupa ve Asya'yı tehdit edince yatırımcılar paniğe kapıldı. Dünya borsaları adeta çöktü. Türkiye'de de İMKB-100 dün yüzde 6.4 değer kaybetti..

Dünya ekonomisinin lokomotifi ABD ekonomisinin durgunluğa girmesinin Avrupa ve Asya ekonomileri üzerinde olumsuz etkileri olacağı endişeleri ile dünya borsaları dün adeta çakıldı. Geçtiğimiz hafta ABD hükümetinin açıkladığı ekonomik önlem paketinin uluslararası piyasaları tatmin etmemesi, Avrupa Merkez Bankası'nın likidite krizinin Avrupa Bölgesi'nde yatırım ve tüketici harcamalarını etkilediği açıklamaları ve dün Çinli bankaların da ABD mortgage piyasasında büyük zarar ettikleri söylentileri ile dünya borsaları deyim yerindeyse 'Kara Pazartesi' yaşadı. İMKB-100 Endeksi yüzde 6.4'lük düşüşle en çok değer kaybeden borsalardan biri oldu. İMKB-100 Endeksi dün tarihinin en büyük düşüşlerinden birini gerçekleştirdi. Borsa yurtdışı piyasalardaki çöküşe paralel dün yüzde 6.4 değer kaybederek 45 bin 544 puana geriledi. Borsada işlem hacmi 1.7 milyar YTL oldu. Borsadaki kayıp bir ara gün içinde yüzde 8.1'e kadar yükseldi.

PANİK ASYA'DA BAŞLADI

Uluslararası piyasalarda dün ilk korku sinyalleri Asya borsalarından geldi. 15 trilyon dolar büyüklüğe sahip ABD ekonomisi özellikle Asya ülkelerinin en büyük pazarı konumunda. ABD'de tüketicilerin bu yıl mortgage ve kredi kartları borçlarından dolayı daha az para harcayacakları ve ABD pazarının küçüleceği endişeleri ile Çinli Shenzen Endeksi yüzde 5.49 düşerek, 11 Eylül 2001'den bu yana en büyük günlük değer kaybını yaşadı. Çin'in Hang Seng Endeksi ise yüzde 5.1'lik değer kaybıyla son 6 yılın en büyük düşü şünü gerçekleştirdi. Japon Nikkei Endeksi de ABD'de durgunluk korkusu ile dün yüzde 3.86 değer kaybetti. Asya borsalarındaki keskin düşüşler Avrupalı yatırımcının da paniklemesine neden oldu. Avrupa borsaları finans hisseleri öncülüğünde ortalama yüzde 5'in üzerinde değer kaybetti. Londra Borsası dün yüzde 5.5 gerileyerek, son 18 ayın en düşük seviyelerine geriledi. Frankfurt Borsası yüzde 7.1 çakılırken, Paris Borsası ise dün yüzde 6.8 düştü. Avrupalı bankalar çöküşte etkili oldu. Brezilya hisse senedi piyasaları son 1 yılın en düşük seviyelerine geriledi. En çok değer kaybeden borsa yüzde 8.2'lik kayıpla Rusya'nın Interfax endeksi olurken, Arjantin'in Merval endeksi açılışta yüzde 6.7 düştü. Brezilya'nın Bovespa endeksi yüzde 6.4 geriyedi. ABD borsalarında ise dün Martin Luther King Günü nedeniyle tatil olduğu için işlem yapılmadı. ABD'de kayıplar bugün bekleniyor.

 Resesyon nedir?

Resesyon en az 6 ay ekonomik faaliyetlerde duraklama nedeniyle reel olarak milli gelirin düşmesi. Bugün söz konusu durum ABD'den başlamak üzere tüm dünyayı tehdit ediyor.

Büyük tüketici harcamayı kesti piyasalar şoka girdi

1990 yıllarla birlikte ekonomi dünyasını etkisi altına almaya başlayan globalleşme, sanayileşmiş ülkelerle birlikte gelişmekte olan ülkelerinde dünya ekonomisindeki önemini artırdı. Ancak globalleşme dünya ekonomisine özellikle üretim alanında çeşitlilik katarken yeni risklerin de doğmasına neden oldu. Bu risklerin başında ise yaşanan ekonomik krizlerin dünya piyasalarında saman alevi gibi yayılması geliyor. 1970 veya 1980'li yıllarda ülkeler ekonomik krize girdiğinde bu genellikle o ülkenin kendi kendine çözmesi gereken bir sorun olurken bu durum günümüzde artık çok farklı. Bugün dünya ekonomisi hep birlikte üretim yaparken krizlerin sonuçlarına da yine hep birlikte katlanıyor.

Trilyon dolarlık pazar olan ABD için Asya ve Avrupa çalışıyor
1998 yılında Rusya'da yaşanan döviz krizi, kürsel olarak yatırım yapan yatırımcılar yüzünden bir anda dünyanın sorunu haline geldi. Benzer şekilde 1997 yılında patlak veren Asya Krizi'nde de finans sektöründe yaşanan sıkıntılar bir anda önce tek tek ülkeleri, ardından bölgeyi daha sonra da tüm dünyayı etkisi altına aldı. 2001 yılında New York'ta bulunan Dünya Ticaret Merkezi'ne yönelik terör saldırısı, ABD ile eş zamanlı olarak tüm dünyayı etkiledi ve 3 yıl sürecek bir durgunluk sürecinin başlamasına neden oldu.

SIKINTI AB'Yİ DE ZORLUYOR

İlk olarak 2006 yılı ortalarında ABD ekonomistleri tarafından satır arasında dile getirilen gayrimenkul sorunu, 2007 yılı ortalarına gelindiğinde ABD'nin endişe duymaya başladığı ekonomik sıkıntıları arasına girdi. Para piyasalarının sıkışması ABD'li tüketicilerin tüketimlerini yavaşlattı. İşte bu gelişme sorunun tam anlamıyla küreselleşmesine neden oldu. Zira ABD dünyanın en büyük tüketicisi. Giyecekten yiyeceğe, elektronik eşyadan hizmet sektörüne kısaca dünyanın en büyük pazarı. Büyük pazarın tüketiminin yavaşlaması, bu pazara mal sağlayan diğer tüm ülkelerin zor duruma düşmesine neden oldu. ABD'nin en büyük ticaret ortakları Avrupa ve Asya ülkeleri. ABD'nin AB ile olan yıllık ticareti 1 trilyon dolar, Asya ile olan ticareti de 1.2 trilyon dolar seviyesinde. Dünya ekonomisinin yeni yıldızı Çin ise bu unvana büyük ölçüde ABD ve AB'ye sattığı ürünlerle kavuştu. ABD tüketimi kısınca Çin elindeki malları satmakta zorlanacak. Avrupa ise ABD'ye yönelik satışlarının düşeceği ve gelirlerinin azalacağını bildiği için kendine tüketici yeni pazarlar arayacak. Ancak tüketim konusunda ABD'nin yerini dolduracak ülke olmadığında AB'yi de zorlu bir dönem bekliyor.

Çin'deki bankaların paraları da ABD'de batma tehlikesi altında

HONG Kong'da yayımlanan South China Morning Post gazetesi, Bank of China'nın yatırım yaptığı ABD'deki riskli konut kredileriyle bağlantılı menkul kıymetler nedeniyle geçen yılın son çeyreğinde büyük zarar göstereceğini yazdı. Gazete, bankanın ağustos ayında 9.65 milyar dolar olan mortgage kredisi bağlantılı menkul değer portföyünü eylülde 7.9 milyar dolara düşürdüğünü yazdı. Bunun üzerine bazı kamu kuruluşları subprime krizinin Çin bankaları üzerindeki etkisini araştırmaya başladı.

Petrol 88 dolara kadar indi altın fiyatı 869 dolara geriledi

DURGUNLUK korkusu ile petrol fiyatları son bir ayın en düşük seviyelerine geriledi. ABD ekonomisinin durgunluğa gireceği ve yüksek petrol fiyatlarının talebi azaltacağı endişeleri ile ABD ham petrol fiyatları dün değer kaybetti. ABD ham petrolü dün 88.67 dolara geriledi. Yeni yıla rekor üstüne rekor kırarak başlayan ve 100.09 dolara kadar yükselen petrol fiyatları yılbaşından bu yana yüzde 11 değer kaybetti. Altın fiyatları da dün 869.40 dolara kadar geriledi.

Paket işe yaramadı, Fed acilen faiz indirebilir

Piyasa analistleri, ABD hükümetinin açıkladığı 145 milyar dolarlık ekonomi destek paketinin fipayasalardaki dalgalanmayı kesmediğine işaret ederek, dün tatil olan ABD borsalarının dünya borsalarındaki keskin düşüşe duyarsız kalamayacağını bildirdi. Uzmanlar, paketin istenilen tatuimn düzeyini yaratmadığının anlaşılması ile ABD Merkez Bankası'nın (Fed) 29- 30 Ocak tarihlerinde yapacağı faiz toplantısından da önce faiz oranlarını aşağıya çekerek, piyasaları rahatlatmayı hedefleyebileceğini öngördü.

SABAH