Sezer'e "Şirketlerimize ayrımcılık yapmayın" diyen Putin'in bu çıkışının özellikle Lukoil'in Karadeniz'de 3 milyar dolarlık rafineri yatırımından vazgeçmesi ve Rusya'nın Tüpraş ihalesinden dışında kalmış olmasından kaynaklandığı düşünülüyor.

Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEİ) zirvesi esnasında Putin ile baş başa bir görüşme yapan Sezer ise, özelleştirmeler konusunda yargının müdahalesinin gündeme gelebildiğini, bunun Rus şirketlerine yönelik siyasi bir tavır olarak algılanmaması gerektiğini, başka şirketlerin de benzer durumlarla karşılaştığını vurguladı.

Daha önce Zonguldak'ta 3 milyar dolarlık rafineri kurma planı açıklayan Rus petrol devi Lukoil de hükümetin yatırım merkezinin Samsun olması yönündeki ısrarı nedeniyle bu girişimden vazgeçmişti. Lukoil'in rafineri yatırımından vazgeçmesinin ABD'nin Hazar ve Ortadoğu gazını Türkiye üzerinden Avrupa'ya taşıyacak olan Nabucco'yu Rus gazına karşı alternatif olarak kullanma planına karşı bir tepki olduğu da ileri sürülmüştü.

Tüpraş'ın yüzde 65,76'lık bölümünün özelleştirilmesi için 2004 yılı Ocak ayında açılan ihaleye, Zorlu Grubu, Rus Tatneft ile birlikte girmiş ve 1 milyar 976 milyon dolarla en yüksek teklifi vermişti. Ancak Özelleştirme Yüksek Kurulu'nun (ÖYK) onay verdiği ihale Danıştay tarafından iptal edildi. Geçen yıl 13 Eylül'de düzenlenen ihalede ise Zorlu, Rus ortak yerine Polonyalı PKN Orlen şirketiyle birlikte katıldı.

Ancak önceki ihalede en yüksek teklifi veren Zorlu, yenilenen ihalenin birinci elemeli “yazılı turu”nda en düşük teklifi verdi ve ilk elenen taraf oldu. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'na (ÖIB) ait yüzde 51 Tüpraş hissesinin blok satış ihalesinde Koç-Shell Ortak Girişim Grubu hisselere piyasa değerinin yüzde 80'i, ilk ihaledeki fiyatın ise 3.5 kat üzerinde teklif verdi. Tüpraş hisseleri böylece 4 milyar 140 milyon dolara Koç-Shell ortaklığına satıldı.

 Mavi Akım 2'ye dolaylı onay

Türkiye, Rus gazına bağımlılığı azaltmak için gündeme gelen Nabucco projesini engelleyecek anlaşmalara peşi sıra imza atan Moskova'yı durdurabilmek için Mavi Akım 2 projesine dolaylı olarak yeşil ışık yaktı. Avrupa piyasasındaki hakimiyetini kimseye kaptırmak istemeyen Rusya'yı Uzak Doğu piyasasıyla cezbetmeye çalışan Ankara Rusya'ya, "Samsun-Ceyhan arasına doğalgaz boru hattı yapıp, bu hattı İsrail'e oradan da Hindistan'a uzatacağız" mesajını verdi. Putin'le yapılan görüşmede verilen bu mesajla, Ankara, Mavi Akım'a paralel 2'nci bir hat çekmek isteyen Rusya'ya dolaylı olarak yeşil ışık yakmış oldu. Türkiye, boğazları by-pass etmek üzere, Yunanistan'la Bulgaristan arasında doğalgaz boru hattı yapımına ilişkin olarak Moskova'nın Atina ve Sofya'yla vardığı anlaşma üzerine, 2'nci Mavi Akım projesini askıya aldığını açıklamıştı.

 Putin Türkiye'yi zora sokan anlaşmalarla geldi

Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın Rus lider Putin'le yaptığı görüşmeler, Moskova'nın Türkiye'nin enerji koridoru olma iddiasına darbe vurmak üzere birbiri ardına yaptığı anlaşmaların gölgesinde gerçekleşti. Putin Türkiye'ye, Nabucco projesini torpilleyecek pek çok anlaşmayı imzalamış olarak geldi. Türkmen ve Kazak doğalgazını uluslararası piyasalara ulaştıracak boru hatları yapımına ilişkin olarak her iki ülkeyle de uzlaşmaya varan Rusya, hemen ardından, boğazları bypass edecek Burgaz-Dedeağaç boru hattı yapımına ilişkin Bulgaristan ve Yunanistan'la anlaşmaya imza attı.

Barçın Yinanç/Referans