Devlet Planlama Teşkilatı'nın (DPT) Ağustos ayı Ekonomik Gelişmeler Raporu'nda işaret edilen, dayanıklı tüketim, beyaz eşya, otomobil ve çimento üretim ve satışlarında yılın ilk yedi ayında yaşanan hızlı düşüşler, iç talepte daralmanın giderek arttığını ortaya koydu.

Özellikle dayanıklı tüketim üretim ve satışlarında Temmuz'da yaşanan düşüşler, gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) kapsamında özel nihai tüketimde ilk iki çeyrekte yaşanan daralmanın, üçüncü çeyrekte de devam ettiğinin işaretini erdi. Çimento üretimindeki gerileme ise milli gelir kapsamında en hızlı büyüyen sektör olan inşaatta da durgunluk işareti olarak yorumlandı.

İÇ TALEP GÖSTERGELERİ İÇ AÇICI DEĞİL

DPT raporuna göre, Temmuz ayında dayanıklı tüketim malları üretimi, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 15.4, satışları ise yüzde 2.7 geriledi. Ocak hariç diğer aylarda da sürekli düşüş kaydedilmesi nedeniyle, yılın ilk yedi ayı itibariyle dayanıklı tüketim malları üretiminde yüzde 7.5, satışlarında yüzde 6.5 oranında düşüş yaşandı.

Bu kapsamda buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi ve fırın olmak üzere dört beyaz ana ürünün üretimi temmuzda geçen yılın aynı ayına göre yüzde 1.5, ithalatı yüzde 29.1, yurt içi satışları ise yüzde 2.1 azalırken, ihracatı yüzde 1.7 arttı. Yılın ilk yedi ayında dört beyaz ana ürünün üretimi yüzde 13.1, ihracatı yüzde 20.1 artarken, yurt içi satışları yüzde 6.8, ithalatı ise yüzde 10.2 azaldı.

OTOMOTİVCİLER DIŞ PİYASAYA ÇALIŞIYOR

Rapora göre otomobil satışlarında Temmuz ayında gerçekleşen yüzde 24.7'lik artış ise baz etkisinden kaynaklandı. Bu yıl Ocak ayında yüzde 20.1, Şubatta yüzde 31, Martta yüzde 34.2, Nisan'da yüzde 37.3, Mayısta yüzde 40.1, Haziranda yüzde 8.7 düşen otomobil satışlarında ilk altı ayda önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 24.9 düşüş yaşanmıştı. Otomobil satışları geçen yılın tümünde de yüzde 15.4 gerilemişti.
Otomobil satışlarındaki düşüş paralelinde trafiğe yeni kaydı yapılan araç sayısında da hızlı bir düşüş yaşandı. Trafiğe kaydı yapılan araç sayısı geçen yılın aynı aylarına göre bu yıl Ocak ayında yüzde 40.3, Şubatta yüzde 18.4, Martta yüzde 29.5, Nisanda yüzde 43, Mayısta yüzde 51.8, Haziranda yüzde 23.9 azaldı.

Otomobil üretimi ise dış talebe bağlı olarak Temmuz ayında yüzde 7.5, Ocak-Temmuz döneminde de yüzde 12.9 oranında arttı. 2007 yılının tüm aylarında, firmaların iç piyasadaki talep düşüşünden etkilenmemek için daha çok ihracata yönelmesi nedeniyle, otomobil ihracatında gözlenen artış; Temmuz ayında da devam etti. Otomobil ihracatı geçen yılın aynı ayına göre, yüzde 14.2 artış gösterdi. Geçen yılın ilk yedi ayında yüzde 74.7 olarak gerçekleşen otomobil ihracatının toplam üretime oranı, bu yılın aynı döneminde yüzde 80.2'ye kadar çıktı. Diğer bir deyişle üretilen her 100 otomobilden 80'i ihraç edildi.

İTHAL OTOMOBİLE DE TALEP AZALDI

Otomobil ithalatında 2006 yılının ikinci yarısında gözlenen düşüş eğilimi, iç talepteki durgunluk nedeniyle 2007 yılının ilk yarısında da devam etti. Ancak, 2006 yılının Temmuz ayında gerçekleşen çok yüksek oranlı azalışın oluşturduğu baz etkisi nedeniyle, bu yılın Temmuz ayında ise ithal otomobil satışları yüzde 24.1 daha yüksek çıktı. Ancak yılın ilk altı ayında gerçekleşen azalışların belirleyici etkisiyle Ocak-Temmuz dönemi itibariyle otomobil ithalatı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 27.9 azaldı. 2006 yılının genelinde yüzde 68.5 olarak gerçekleşen ithal otomobillerin toplam otomobil satışlar içindeki payı, bu yılın Ocak-Temmuz döneminde yüzde 66.5 olarak gerçekleşti.

ÇİMENTO ÜRETİMİNDE GERİLEME

Bu arada gayri safi milli hasıla (GSMH) kapsamında son yıllarda en hızlı büyüyen sektör olan inşaattaki canlılığın göstergesi niteliğinde çimento üretiminin de yavaşlayarak düşüşe geçtiği gözlendi. 2006'nın tününde yüzde 15 artan çimento üretimi, bu yıl Ocak ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 29.9, Şubatta yüzde 31.9'luk artışlar kaydetti. Çimento üretimi Martta yüzde 2.6'lık bir artış gösterirken, Nisan'da ise yüzde 6.1 düşüş gösterdi. Çimento üretiminde Mayıs ayında yüzde 0.6, Haziran'da yüzde 3.2 artış, Temmuz'da ise yüzde 0.2 düşüş yaşandı.

ANKA