Özbey Men'in haberi
ÜRESEL ısınma Türkiye'de etkisini göstermeye başladı. Yeterli yağmur yağmıyor. Büyük illerde su kesintileri başladı. Yağmurun yağmaması tarımı da etkiledi. Bu yıl birçok tarım ürününde ciddi miktarlarda rekolte düşüşü bekleniyor. Alarm veren bu ürünlerin başında da buğday geliyor...
Yılda ortalama 20 milyon ton buğdayın üretildiği Türkiye'de rekoltenin bu yıl 15 milyon tonun altında kalacağı tahmin ediliyor. Gerçi Doğu ve İç Anadolu Bölgesi'nde hasat daha yeni başladı ancak görüntü bunu gösteriyor. Öyle ki bazı yörelerde rekolte düşüşü yüzde 30'larda.
Rekolte azlığı yüzünden buğday piyasası bu sıralar bir hayli hareketlenmiş vaziyette. Tarladaki buğdayı kapmak için tüccarlar arasında büyük bir yarış var. Bu da piyasada paniğe, dolayısıyla da fiyatların artmasına yol açıyor.
Buğdayda yaşanan rekolte sıkıntısı sadece Türkiye'ye özgü de değil. Rusya, Ukrayna gibi “buğday ambarı” olarak bilinen ülkeler de küresel ısınmadan nasiplerini aldı. Bu yüzden buğday fiyatları uluslararası piyasalarda tırmanışını sürdürüyor.
3 ay önce tonu 210 biraz dalgalandı ancak şu sıralar normalleşiyor. Panik yapmaya gerek yok. Çünkü çiftçi, tüccar yerine tekrar ofise döndü. Diyarbakır, Batman gibi hasat döneminin başladığı yörelerde ürün şu anda ofise akıyor. Ancak TMO bu yıl her zamankinden daha hassas davranmalı. Ofis, elinde yeteri miktarda stok bulundurmalı. Oysa ofisin depolarında 200-300 bin ton buğday ancak var.”
Her ne kadar buğday rekoltesinin gerilemesinde iklim değişikliği etkili olsa da, önemli bir başka faktör de tarlaların giderek küçülmesi. Şemsi Bayraktar, ekim alanlarının parçalanması yüzünden verimliliğin de düştüğünü vurguluyor. Bayraktar, arazilerin birleştirilmesi durumunda daha fazla ürün alınacağını belirtiyor.
MAKARNACILAR İTHALATA HAZARLANIYOR
Buğdaydaki fiyat artışından en fazla etkilenen sektörlerden biri de hiç kuşkusuz un sanayicileri. Başta makarna üreticileri olmak üzere sektördeki birçok firma gerek piyasada yeterli buğdayın olmaması, gerekse buğday kalitesinin düşmesi nedeniyle ithalat yapmaya hazırlanıyor.
Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu Başkanı Erhan Özmen, ithalattan önce tüm Türkiye'de ürünün tarladan alınmasını bekleyeceklerini belirtiyor. Böylece spekülatif hareketlerin önüne geçeceklerini vurgulayan Özmen, TMO ile birlikte piyasayı yakından izlediklerini söylüyor.
Özmen'in verdiği bilgilere göre ithalat için en erken dönem ekim ayı gibi gözüküyor. Böylece dünyada da hububat piyasasının tansiyonu düşmüş olacak. Özmen, ithalata hemen başlanması durumunda fiyatların daha fazla yükselebileceğine işaret ediyor.
6 MİLYON TON AÇIK VAR
Türkiye'de buğday ithal etmek halen yasak. Sadece dahilde işleme rejimi (DİR) belgesiyle, yani mamul olarak ihraç edilmesi koşuluyla buğday ithal etmek mümkün. Ancak Erhan Özmen, rekolte düşüklüğü yüzünden bu yıl iç piyasada tüketilmek üzere de ithalat yapılabileceğini söylüyor.
Özmen, “Buğday stratejik bir ürün haline geldi. Çünkü buğdaydan sadece un elde edilmiyor. Yakıt sektöründe de kullanılıyor. Bu yıl hem rekolte düştü, hem de kalite. Elde edilen buğdayın da 3 milyon tonunun, kalite sorunu nedeniyle, yem sanayiine gitmesini bekliyoruz. Bu durumda tüketimde 5-6 milyon ton açık olacak. Bu açığı kapatmak için ithalat yapacağız. Ancak ithalatın zamanlaması ve hangi ülkeden yapılacağı çok önemli. Fiyatlar yüksek seviyelerdeyken ithalat yapmak yanlış olur. Bu yüzden acele davranmamak lazım. Uluslararası piyasaları izliyoruz. İthalat konusunu ekim ayında değerlendireceğiz” diye konuşuyor.
Nobul Gıda Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Faruk Torun ise, fiyatların artacağı beklentisiyle birçok tüccarın elindeki buğdayı satmak istemediğini belirtiyor. Torun, tüccarın elinde bol miktarda buğday bulunduğunu savunuyor.
Avrupa dönüm başına 3 kat fazla üretiyor
Türkiye'de dönüm başına elde edilen hububat miktarı Avrupa ülkeleriyle kıyaslandığında oldukça düşük kalıyor. 28 milyon hektar ekilebilir alandan yılda 35 milyon ton hububat alıyoruz. Oysa kalitenin artırılması durumunda bu rakam 50 milyon tonu bulabilir. Türkiye'de üretilen hububatın yüzde 15'ini buğday oluşturuyor. Buğday ekim alanının sadece yüzde 19'u, makarnalık buğday üretimine uygun.
Avrupa ülkelerindeyse verimlilik oldukça yüksek seviyelerde. Örneğin Almanya 15 milyon hektar alandan 45 milyon ton, Fransa ise 20 milyon hektardan 65 milyon ton hububat elde ediyor. Dönüm başına alınan hububat miktarı Türkiye'de 250, Almanya'da 750 kilogram. Dünyada yaklaşık 280 milyon hektar alanda buğday üretimi yapılıyor. Bu alandan elde edilen buğday miktarıysa yıllık 600 milyon ton düzeyinde. Dünyada en fazla buğday üreten ülke, birçok sektörde liderliği elinde bulunduran Çin. Bu ülke tüketimde de ilk sırada. Dünya buğday üretiminde söz sahibi olan diğer ülkelerse Hindistan, ABD, Rusya ve Fransa...
Türkiye'nin yıllara göre buğday rekoltesi (bin ton)
Yıllar Rekolte
1996 18.500
1997 18.650
1998 21.000
1999 18.000
2000 21.000
2001 19.000
2002 19.500
2003 19.000
2004 21.000
2005 21.500
2006 18.000
2007 15.000 (tahmini)
En fazla buğday üreten ülkeler (2006 rekoltesi-bin ton)
Ülke Rekolte
Çin 104.500
Hindistan 69.400
ABD 49.300
Rusya 44.900
Fransa 35.500
Almanya 25.350
Kanada 24.500
Avustralya 22.500
Türkiye 18.000
Dünya geneli 624.100
Para Dergisi