Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü, beyan döneminin ardından gayrimenkul sermaye iradına yönelik kapsamlı bir analiz çalışması yaptı. Çalışmada öncelikle kira beyannamelerine göre 2005 yılında 2 bin 943 YTL olan ortalama kira gelirinin, geçen yıl 3 bin 651 YTL'ye yükseldiği ortaya kondu.
Bu şekilde kiralarda yüzde 24'lük bir artış kaydedildi. Araştırmaya göre, ortalama kira artışı yüzde 107.67'lik oran ile Şırnak'ta rekor kırdı.
Bu oran Iğdır'da yüzde 78.88, Siirt'te 77.26, Adıyaman'da 71.46, Erzurum'da 66.58, Erzincan'da 64.85, Gaziantep'te 63.50, Bayburt'ta 60.35, Van'da 56.37, Muş'ta 55.29, Elazığ'da 54.96, Nevşehir'de de 53.61 olarak hesaplandı.
İstanbul'da ise ortalama kiralarda yüzde 29.3'lük bir artış meydana geldi. Kira artış oranı, Ankara'da yüzde 19.2, İzmir'de yüzde 20.7, Bursa'da yüzde 28.9, Antalya'da da yüzde 26.9 olarak gerçekleşti.
Ortalama kira artışının diğer illerde de genellikle yüzde 15'i aştığı gözlendi. Buna karşılık ortalama kiralar Düzce'de yüzde 38.04, Kars'ta ise yüzde 10.41 oranında geriledi.
Ortalama kira tutarındaki artış yüzde 10'un altında kalan iller de şu şekilde belirlendi:
* Ağrı 3.85,
* Zonguldak 6.29,
* Kastamonu 6.62,
* Çorum 8.50,
* Amasya 8.64.
Konut sayısı azaldı
2006 yılında toplam kira gelirinde yüzde 29.3'lük bir artış kaydedildi. Bir önceki yıl 3 milyar 191 milyon 339 bin YTL olan toplam kira geliri, 2006'da 4 milyar 125 milyon 502 bin YTL'ye yükseldi.
Beyan edilen konut sayısı da, Ağrı'da yüzde 136, Düzce'de yüzde 197, Mardin'de yüzde 69 artış gösterdi. Buna karşılık aralarında İstanbul'un da bulunduğu 16 ilde ise kiradaki konut sayısı azaldı.
Beyannamelerinde kiradaki konut sayısı düşen illerin başında da yüzde 39'luk düşüşle Şırnak geldi. Siirt yüzde 15, Iğdır yüzde 14, Nevşehir ve Bayburt yüzde 13, Van ise yüzde 12'lik azalma ile Şırnak'ı takip etti.
İstanbul'un kiradaki konut sayısındaki düşüş ise yüzde 3.3 olarak gerçekleşti. Söz konusu çalışma, Türkiye genelindeki her 100 YTL'lik kiranın, 56.83 YTL'sinin İstanbul'daki kiracılarca ödendiğini de ortaya koydu.
Ankara, kira gelirlerinden yüzde 12.34'lük bir paya sahip olurken, bu oran İzmir'de 8.09, Bursa'da 3.18, Antalya'da ise 3.11 oldu. Böylece ülkedeki kira gelirlerinin yüzde 83.55'i bu beş ilde toplandı. Diğer illerin toplam kira gelirlerindeki payı ise yüzde 1'in altında kaldı.
Geliri çok ve az artan iller
Söz konusu çalışmada, kira gelirleri yüzde 50'nin üzerinde artan illerde şu şekilde sıralandı:
* Ağrı 109.56,
* Rize 92.65,
* Burdur 83.02,
* Isparta 70.50,
* Erzincan 69.33,
* Bolu 64,
* Amasya 63.91,
* Erzurum 63.62,
* Kütahya 63.29,
* Kırşehir 61.14,
* Adıyaman 60.74,
* Kahramanmaraş 59.57,
* Sakarya 58.93,
* Ardahan 58.07,
* Mardin 56.38,
* Giresun 56.05,
* Çorum 55.14,
* Karaman 53.63,
* Tekirdağ 52.55,
* Kayseri 52.11.
Kira gelirleri yüzde 20'nin altında artış gösteren iller de, yüzde 19.36 oranı ile Tunceli, yüzde 15.01 ile Bingöl, yüzde 14.10 ile Sinop, yüzde13.86 ile Kastamonu, yüzde 10.62 ile Kars ve yüzde 1.35 ile Düzce olarak saptandı.
Ev sahiplerine kira sorgusu
Maliye Bakanlığı Gelir Politikaları Genel Müdürü Seyit Ahmet Baş, analiz çalışmasını vergi dairelerine göndereceklerini belirtti.
Vergi dairelerinin kira beyannamelerinde bu yıl adı geçmeyen ya da konut ve geliri düşenlere "Kiracına ne oldu?" sorusunun yöneltileceğini söyleyen Baş, her ilde ortalama gelir sınırının altında kalan mükelleflerin de bu durumu Maliyecilere izah edeceğini söyledi.
Baş, "Bizim buradaki tek amacımız, herkesin mükellefiyetini tam olarak yerine getirmesi. Vatandaş, yükümlülüklerini yerine getirdiğinden emin olana kadar bizim bu tür çalışmalarımız devam edecek" dedi.