Katalan sürrealist ressam Salvador Dalí (d. 11 Mayıs 1904 – ö. 23 Ocak 1989), gerçeküstü eserlerindeki tuhaf ve çarpıcı imgelerle ünlenmiştir. En iyi bilinen eseri olan Belleğin Azmi’ni 1931'de bitirmiştir. İlk eserlerinde kübizm ve dadaizm etkileri göstermiştir. Fransa ve İsviçre kökenli olan bu yeni akımlar, o sıralar Madrid'de pek yaygın olmadığından Dalí'nin eserleri kısa sürede ilgi çekmeye başlamıştır. Madrid'de geçirdiği yıllarda, kendisi gibi avangart sanata meraklı olan film yapımcısı Luis Buñuel ve şair Federico García Lorca ile yakın arkadaş olmuştur. 1926'da o yıllarda sanatın kalbinin attığı Paris’e giden Dalí burada büyük saygı duyduğu Pablo Picasso ile tanışmıştır. Sonraki birkaç yıl boyunca Dalí'nin eserlerinde Picasso etkisi ağır basmıştır. 1929’da Paris'e tekrar giden Dalí, burada sürrealist akımın öncüleri André Breton ve Paul Éluard ile tanışmıştır. Éluard'ın karısı Gala tanıştıkları andan itibaren Dalí'nin ilgisini çekmiş ve ikili arasında, sonradan evliliğe dönüşecek olan tutkulu bir ilişki başlamıştır. 1938 yazında ise Londra'da, hayranı olduğu Sigmund Freud ile tanışmış ve ünlü psikoloğun birkaç portresini yapmıştır. Tüm sürrealistler gibi Dalí de bilinçaltının dışavurumuyla ilgilenmiş ve Freud'un bilinçaltı konusundaki yazılarını ilgiyle takip etmiştir.
20. yüzyılın en önemli sanatçılarından, sürrealizmin yani gerçeküstücülük akımının temsilcisi Salvador Dali’nin başlıca esin kaynağı düşler, korkular ve hayallerdir. 2008 yılında Dali’nin kapsamlı bir retrospektifi niteliğini taşıyan “İstanbul’da Bir Sürrealist Salvador Dali” adlı sergisinde, İspanyol sanatçının yağlı boya tabloları, çizimleri ve grafiklerinin yanı sıra el yazmaları, defterleri, mektupları ve fotoğrafları gibi 380 parça eseri sergilenmiştir. Şimdi 23 aralıktan itibaren Tophane-i Amire’deziyarete açılacak olan “Salvador Dali Sergisi”nde 121 eser yer alıyor. Sergide, 20. yüzyılın en önemli sanatçılarından Salvador Dali’nin, “İlahi Komedya”, “Sürrealizm İzleri”, “Gala ile Akşam Yemeği” adlı 3 ayrı başlıktaki eserleri yer alacak. Tophane-i Amire’de gerçekleştirilecek bu etkinlik 23 Aralık 2011’de başlayacak ve 26 Şubat 2012 tarihinde sona erecektir.
İlahi Komedya
1950’li yılların başlarında dönemin İtalyan hükümetinin, Dante’nin 700. doğum günü şerefine Dali’den İlahi Komedya’yı resimlemesini istemesi üzerine ortaya çıkan yapıtlar, Dali’nin, sanat eleştirmenleri ile kendisinin, kariyerindeki en dikkate değer eserler olarak görülmektedir. Sanatçı tarafından resmedilen 100 sulu boya çalışma, dönemin uzman ağaç oymacıları tarafından sanatçının gözetimi altında 3000’in üzerinde ahşap blok kullanılarak yeniden üretilmiştir. Bu süitte Dali, Dante’yi arzın derinliklerindeki Cehennem’den Araf’a ve Cennet’e seyreden yolculuğunda takip etmektedir.
Gala ile Akşam Yemeği
“Gala ile Akşam Yemeği tamamen haz almaya adanmıştır ve diyet reçeteleri içermez.” Salvador Dalí
1971 yılında resmedilen “Gala ile Akşam Yemeği” 12 adet renkli litografiden oluşur. Çocukluğundan beri aşçı olmayı hedefleyen Dalí, bu hayalini 68 yaşında, efsane restoranların ve aşçılarının menü ve tariflerinden oluşturduğu, sürrealist gastro-estetik hikâyelerini bir araya getirdiği bu seride gerçekleştirir. Renk ve ışık oyunlarıyla dolu bu çalışmalarda Dali, açlıktan ölmek üzere olan sanatçıya vurgu yapar ve sanatçı, yemek parası olmadığı için aç kalan birisi olarak değil, tutkularıyla yanıp tutuşan, sanatı, aynı yemek yer gibi hazla, abartıyla ve gösterişle sindiren bir kimse olarak betimlenir.
Sürrealizm İzleri
“Ben sürrealizmin ta kendisiyim.”
Salvador Dali
“Sürrealizm İzleri” Salvador Dalí’nin 9 adet renkli basım litografileri içermektedir. Litografiler 1971 tarihinde Paris’te yapılmıştır. Bu eserlerinde oluşturduğu düşsel atmosfer, hayal ile gerçeği ayırmanın mümkün olmadığı plastik bir evreni imler. Dalí’nin asıl hedefi gündelik hayatı sarkastik bir tavırla hayal’in evine dönüştürmekti. “Sürrealizm İzleri” Dalí sembolizminin ve sürrealizminin örnek niteliğindeki çalışmaları olarak kabul edilmektedir. Burada yer alan koltuk değnekleri, saatler, kelebekler, Gala ve Dalí’nin kendisi, sanatsal izleğine ışık tutan önemli sembollerdir.
( Öğrenci 7 TL, Tam: 12 TL)
Cansu ABACI