Kırgızistan’da aslında ne oldu

Kırgizistan’da kanlı olaylarının ardından kurulan geçici hükümet ipleri eline aldı. Ama Amerika, yeni yönetimi tanımıyor. Yağmacılarla polis arasında çatışma haberlerinin geldiği başkent Bişkek'te durumun kontrol altına alındığı belirtiliyor. Geçici hükümetin sağlık bakanlığı da olaylarda 75 kişinin öldüğünü açıkladı. Bişkek'i yağmacılardan korumak amacıyla oluşturulan ekipler ile polis ve askerlerin durumu kontrol altına aldığı görülüyor. Görgü tanıkları, kentte güvenlik güçlerinin yağmacıları püskürttüğünü ifade ediyor. Başkentte zaman zaman duyulan silah sesleri de kesildi.

İçişleri Bakanlığı Basın ve Halkla İlişkiler Dairesi, dün gece asker, polis ve gönüllü korumalar tarafından yapılan ortak çalışmalar sonucunda Bişkek'in gece yarısından sonra yağmacılardan temizlendiğini duyururken, bu çerçevede yapılan operasyonda birkaç gencin yakalandığını bildirdi.

ABD yeni yönetime soğuk
Barack Obama yönetimi ise geçici hükümete sıcak değil. Washington, geçici hükümetin Başbakanı Roza Otunbayeva'yı ülkenin yöneticisi olarak tanımadıklarını açıkladı. Beyaz Saray, "Kırgızistan'da demokrasi yoluna dönüşü sabırsızlıkla bekliyoruz" açıklaması yaptı.

Rusya kazandı ABD kaybetti
Kırgızistan’da kanla bastırılamayan isyanın ardından muhalefet iktidarı ele geçirirken, her ikisinin de ülkede üslere sahip olduğu Rusya’nın ‘kazandığı’, ABD’nin ise Bişkek’i ‘kaybettiği’ yorumları öne çıktı. Rusya’ya sırtını çevirip ABD ile çalışmayı yeğlemiş devrik lider Kurmanbek Bakiyev ise pes etmeyip güneyde hemşehrilerini Bişkek’in yeni sakinlerine karşı örgütlemeye çalışırken, kendini geçici hükümetin başkanı ilan eden Roza Otunbayeva, Moskova’nın desteğiyle koltuğunu sağlamlaştırmaya çalışıyor.

İstifa etişin bitti
2005’te ‘Lale Devrimi’yle Asker Akayev’i deviren ama Orta Asya’nın en fakir ülkesi olma yazgısını değiştiremeyen Kırgızistan’da en az 75 kişinin ölümü ve 1000 kişinin yaralandığı iki günlük isyan, Bakiyev’in başkenti terk etmesi ve muhalefetin geçici hükümet kurmasıyla sonuçlandı. 2005’teki isyanın mimarı ve eski Dışişleri Bakanı Otunbayeva, geçici yönetimin başkanlığını üstlenirken ilk iş parlamentoyu feshedip geçici içişleri ve savunma bakanları atadı. Otunbayeva, altı ay içinde anayasayı değiştirip seçime gideceklerini belirtip önce Oş, ardından Celalabad’a kaçan Bakiyev’e “İstifa et. İşin bitti” diye seslendi. “Olanlar zorbalığa yanıttı. Adına ister devrim ister isyan deyin, bu demokrasi ve adalet istemenin bir yolu” diyen Otunbayeva, yedi vilayetten dördünde kontrolü sağladıklarını kaydetti. Bakiyev ise 24.kg adlı haber ajansı aracılığıyla yaptığı açıklamada erkenden pes eden Başbakanı Daniyar Üsenov’un aksine “İstifa etmeyeceğim” restini çekip ülkenin insani felaketin eşiğinde olduğunu savundu.

Geçici Savunma Bakanı İsmail İsakov ise ordunun muhalefet safına geçtiğini belirterek, “Güvenlik güçleri halka karşı kullanıldı. Bu bir daha olmayacak” ifadelerini kullandı.

Amerika'ya haber verdiler ama..
İsyanın dış bağlantısına gelince; Aralıkta aralarında Ata Meken lideri Ömurbek Tekebayev’in de bulunduğu muhalif liderlerinin “İktidarı devireceğiz” mesajıyla Washington ve New York’ta temaslarda bulunduğu, ama eli boş döndüğü, bunun üzerine geçen ay Moskova’da iktidardaki Birleşik Rusya Partisi yetkilileriyle görüşmeler yapıldığı ortaya çıktı. Tekebayev Rusya’nın Bakiyev’in devrilmesinde ‘rol oynadığını’ dün Reuters’a demecinde ifşa ederken, Rusya’nın isyancıların elinden tutması da gecikmedi. Rusya Başbakanı Vladimir Putin önce “Çatışmalarda parmağımız yok” dese de dün Otunbayeva’ya desteğini sundu: “Şiddete göz yummayın.” İnsani yardıma hazırız” mesajı da veren Putin, vatandaşlarını korumak için Kırgızistan’daki üsse 150 paraşütçü komando gönderdi. Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev de “Bu Kırgızistan’ın iç meselesi ama gösteriler halkın rejime aşırı öfkesini gösterdi. Kırgızistan Rusya’nın stratejik ortağı olmaya devam edecektir” dedi. Otunbayeva ise dün Reuters’a demecinde Rusya’ya güvendiklerini vurgularken, “Rusya bizim kilit öneme sahip ortağımız. Rus hükümetinden halihazırda yardım istedik” diye konuştu. ABD’den Dışişleri Sözcüsü Philip Crowley, Washington’ın Otunbayeva’yı ‘Kırgızistan lideri olarak tanımadığını’ vurgularken Amerikanın Bişkek maslahatgüzarının dün Otunbeyava ile görüşüp, kendisini ‘demokratik prensiplere’ saygılı olmaya davet ettiğini söyledi.

ABD uçuşları durdurdu
ABD Afganistan’a askeri sevkiyatın yapıldığı Manas üssündeki uçuşları da 12 saatliğine durdudu. Otunbayeva üs konusunda Washington’la yapılmış anlaşmaya sadık kalacakları vaadinde bulunsa da “Hala bazı şüphelerimiz var” demesi dikkat çekti.

Sadece Rus üssü olmalı
ABD Başkanı Barack Obama ile Medvedev’in yeni START anlaşmasın imzaladığıPrag’da adının açıklanmasını istemeyen üst düzey bir Rus yetkili, Manas Üssü’nün kapatılması gerektiğini savunarak, “Kırgıziztan’da tek bir askeri üs olmalı, o da Rus üssü” dedi. Tekebayev de “Bakiyev’in gidişine Rusya’nın nasıl sevindiğini gördünüz. ABD üssünün süresi de yüksek bir ihtimalle kısaltılacak” öngörüsünde bulundu. Bakiyev geçen yıl ekonomik krizi aşmak için Moskova’dan 2 milyar dolar kredi garantisi alıp ABD ile üs anlaşmasını iptal etmiş ama Washington daha fazla kira önerince bu kez Moskova’ya sırtını dönmüştü.

ABD’ye giden devrik hükümetin Dışişleri Bakanı Kadırbek Sarbayev ile ilga edilen Yatırım Ajansı’nın başında bulunan Bakiyev’in oğlu Maksim Bakiyev, Amerikalı yetkililerle görüşmeleri iptal etti.