Ekonomik koordinasyondan sorumlu Başbakan Yardımcısı Nazım Ekren, geçen hafta üç aylık eylem planını açıklarken, yeni dönemde hükümetin kamu borcunu düşürmeye odaklanacağını, hem kamu sektörü hem de özel sektör açısından "borcun kendi kaynaklarıyla karşılanması" hususunda kriterler belirleyeceklerini söyledi. Hükümetin önlem arayışının, özel sektörün özellikle son iki yıldır gerçekleştirdiği agresif dış borçlanma politikasından kaynaklandığı belirlendi.
Kamu sektörü 2001 yılı krizinde ağır bir borçlanma yaşayarak bir yılda 17 milyar dolar borçlanmak zorunda kaldı ve 2001'de 47,1 milyar dolar olan dış borç stokunu 2002 yılında 64,5 milyar dolara çıkardı.
AKP hükümetinin işbaşına geldiği 2002 yılında ise Türkiye'nin toplam dış borç stoku 129,7 milyar dolar seviyesindeydi. Bu borcun 64,5 milyar doları kamuya, 22 milyar doları Merkez Bankası'na, 43,2 milyar doları da özel sektöre aitti.
Bu yılın haziran sonu itibariyle ise Türkiye'nin dış borç stoku beş yıl öncesine göre yüzde 75 oranında artarak 226,4 milyar dolara yükseldi. Bu sürede kamunun dış borç stoku sadece yüzde 12 oranında artarak 72,4 milyar dolara yükselirken, Merkez Bankası'nın borçları yüzde 30 oranında azalarak 15,5 milyar dolara geriledi. Buna karşılık, özel sektörün dış borç stoku yüzde 220 oranında artış kaydederek 138,5 milyar dolara tırmandı.
Özel sektörün dış borç stokundaki asıl artış son bir buçuk yılda gerçekleşti. 2005 yılı sonunda 83,1 milyar dolar seviyesinde olan özel sektörün dış borç stoku 1,5 yılda 55,4 milyar dolarlık bir artış kaydetti.
2002 yılındaki özel sektör dış borçlarının 10,2 milyar doları bankalar ve bankacılık dışı finans kuruluşlarına, 33 milyar doları da finansal olmayan sanayi ve hizmetler sektöründeki şirketlere ait bulunuyordu. Beş yıllık süre içerisinde finans sektörünün dış borcu yüzde 390 artışla 49,9 milyar dolara, finansal olmayan özel sektör kuruluşlarının dış borcu da yüzde 169 oranında artışla 88,6 milyar dolara ulaştı.
Türkiye'nin dış borcundaki artışa paralel olarak, dış borç ödemeleri de hızla yükseliyor. Türkiye 2002 yılında 6,4 milyar doları faiz olmak üzere 28,9 milyar dolar dış borç ödeyen bir ülke konumunda iken 2006'da 8,1 milyar doları faiz olmak üzere 38,9 milyar dolar dış borç ödeyen ülke konumuna geldi. 2006 yılı temmuz ayından 2007 yılı haziran ayına kadarki son 12 aylık dönemde ise Türkiye 10,1 milyar doları faiz olmak üzere toplam 44,5 milyar dolar dış borç ödemesi gerçekleştirdi.
Türkiye'nin dış borçlarındaki bu artışa karşın, uluslararası finans piyasalarında Türkiye'nin borçluluğunu ölçen göstergeler olumsuz etkilenmedi. Bunda son beş yıllık dönemde kaydedilen yüksek büyüme ve ihracat artışındaki ivme etkili oldu.
Bu nedenle, 2002'de yüzde 63 olan dış borç stokunun gayri safi milli hasılaya (GSMH) oranı 2006 sonunda yüzde 52'ye geriledi. Aynı dönemde anapara ve faiz olmak üzere dış borç ödemelerinin GSMH'ye oranı yüzde 16,9'dan yüzde 9,6'ya, faiz ödemelerinin GSMH'ye oranı yüzde 4,9'dan yüzde 2'ye geriledi.