TARİHİ İLE ETFAL HASTANESİ
Pek çok ilke imza atan bir semttir Şişli. Yıl 1898 12 Şubat. Çocuklar için açılan bir hastane ile gündemdedir yine.
Zamanın Padişahı II. Abdülhamid Han’ın kızlarından Hatice Sultan henüz 8 aylıkken difteri hastalığına yakalanır ve ölür.
Bu acı olay padişahı fevkalade üzer. Hemen akabinde Dr İbrahim Paşayı huzura çağırarak bir çocuk hastanesi kurmakla görevlendirir.
Yer olarak da hazine arazilerinden Balmumcu’daki çiftlik-i hümayun (saray çiftliği) seçilir. Hastanenin mali işleri Hasan Riza Bey’e verilir. Hasan Riza Bey ünlü tiyatrocu Vasfi Rıza Zobu’nun babasıdır.
İnşaatın tüm masrafları Padişah tarafından karşılanır. Bu hastane çok özel ve her şeyi ile bir ilk olmalıdır. Berlin’deki Kaiser und Kaiserin Friedrich (İmparator ve İmparotoriçe) Çocuk Hastanesi’nin planları esas olarak alınır.
Hastanenin proje babası, İtalyan mimar R.D’Aronco’dur. 1907 de hastane yönetimi tarafından yayınlanan Hamidiye Etfal Hastane-i âlisinin İstatistik Mecmua–i Tıbbiyesi adlı yayında hastanenin baş mimarı Mahmut Şükrü Bey tarafından inşa edildiği belirtilmiştir.
Hastanenin başhekimliğine İbrahim Paşa getirilir. Ve hastane Hamidiye Etfal Hastane–i Alisi olarak isimlendirilir. Arapçada etfal (tıfıl) yani küçük çocuk anlamına gelmektedir.
İnşaat tam kapasite çalışılarak 1 yılda tamamlanır.
5 Haziran 1899 yılında hastanenin açılışı Abdülhamit Han’ın oğlu Şehzade Abdürrahim Efendi’nin muhteşem sünnet düğünü ile birlikte yapılır. Aynı gün 671 çocuk da şehzade ile aynı anda sünnet edilir.
Bu sıradan bir sünnet düğünü değildir. Çocukların eğlenmeleri için palyaçolar tutulur, kurulan sofralarda envai çeşit yiyecekler vardır. Hiçbir masraftan kaçınılmaz. Çocukların sünnet kıyafetleri yine hastane bütçesinden karşılanır. Daha sonraları bu sünnet düğünleri geleneksel hale dönüşür
Hastanede bütün çocuklar ücretsiz olarak tedavi edilir. Hekimlerin pek çoğu Almanya, Paris, Viyana’da eğitim yapmış, Avrupa görmüş kimselerden seçilir. İlk röntgen cihazı yine burası için sipariş edilmiştir.
Abdülhamit Han Avrupa’daki yenilikleri takip eden bir padişahtır. O zamanın korkulan hastalığı kuşpalazı ve kızıl için hastane bakteriyoloğu Süleyman Nuri Bey’i serum imalatını öğrenmesi için Avusturya’ya gönderir Ayrıca hastane bünyesinde ebe okulu, hemşire ve laborant okulu, yardımcı hemşire okulu gibi ek branşlar açılır.
İlerleyen günlerde hastaneye bir laboratuar inşa edilir. Hasta çocukların iyi beslenmelerini temin etmek için hastanenin 50 metre uzağına güzel süt veren inekler getirilerek bir ahır kurulur.
Yeniliklerin, gelişmelerin ardı arkası kesilmez. 1 yıl sonra kadın hastalıkları pavyonu devreye girer. 1902 yılında cerrahi, 1903 yılında fizyoterapi, 1904 yılında bulaşıcı hastalıklar kimya laboratuarı, daha sonra hastane mescidi ve 1907 yılında saat kulesi ilave edilir. Kule ve mescid R.D’Aronco tarafından tasarlanmış olup, eskizleri mevcuttur.
R.D’Aronco adına düzenlenen bir sempozyumda R.D’Aronco’nun projesinin Mahmut Şükrü Bey tarafından bazı değişimler yapılarak kullanıldığı belirtilir.
Florence Nightingle Hemşire Okulu da ilk zamanlar burada talebe yetiştirir. İstanbul’da Tıbbiye-i Şahane, Gülhane Şerriryat ve ardından Hamidiye Etfal ihtisas veren ilk hastanelerdendir. Hastane din ve ırk ve millet ayırt etmeksizin bütün herkese hizmet vermeye başlar.
Etfal hastanesinin en büyük özelliği her şeyde bir ilke imza atmasıdır. Türkiye’de ilk steteskop burada kullanılmıştır. Ülkenin ilk kaloriferli hastanesidir.
İstediği zaman nöbetçi hekimin pavyonu kontrol edebileceği telgraf pilleri ile çalışan bir kontrol sistemi de kurulmuştur. Bu da bugüne kadar kullanılan ilk sistemdir. Hastanenin hastalar tarafından kendilerini huzurlu hissetmeleri için bir yılda bahçeye 1500 ağaç dikilir.
II. Abdühamid’in tahttan indirilmesinden sonra hastane belediyeye devredilir. Cumhuriyetin kurulması ile Sağlık ve Sosyal Bakanlığı bünyesinde hizmet vermeye başlar.
Hastane Balkan Savaşları ve 1. Dünya Savaşı yıllarında cephede yaralanan askerlerin tedavisinde çok önemli bir rol oynamıştır.
Şişli ilçesine değer katan bu hastane pek çok şeyde bir ilki gerçekleştirmenin önemini taşır. Şişli’de Etfal Hastanesi herkes tarafından bilir ve tercih edilir. Milletimizin çocuklarımıza verdiği değer açısından da çok önemlidir. Diyebiliriz ki kendi ile yarışa giren ilk hastanedir.
‘Olmaya Devlet, Cihanda bir nefes Sıhhat gibi…’ diyerek sağlığın ve sağlığa kavuşturmanın önemini bir kere daha vurgulayalım.
Güzin Osmancık