Mustafa Salih'in haberi
Avrupa santral ekipmanları üreticileri, kazan ve buhar türbini siparişine yetişemiyor. Sipariş vermek isteyenlere en erken teslim tarihi olarak 2013-2014 yılları gösteriliyor. Sıkışıklık özellikle 800 megavat (MW) ve üzeri kurulu gücünde kömür yakıtlı türbinlerde yaşanıyor. Bu türbinlerde bekleme süresi 7 yıla kadar uzayabiliyor. Avrupalı şirketlerde ise bu süre 4 yıla kadar inilebiliyor. Kömür yakıtlı santrallerin dışında doğalgaz türbinleri için 4, rüzgâr türbinlerinde 3, mobil santral türbinleri içinse 2 yıl beklemek gerekiyor.
Sabancı Holding Enerji Danışmanı Muzaffer Başaran, Avrupa'nın başlattığı elektrik üretim tesisi yatırımları nedeniyle, Türkiye'nin yeni yatırım yapmaya kalktığında türbin bulamayacağına dikkat çekiyor:
“Özellikle Almanya, Belçika ve Hollandalı şirketlerin 800 MW ve üstü büyük ünitelerde verdikleri yoğun sipariş nedeniyle, dövme çelikten yapılan türbinlere mil üreten firmaların sipariş defterleri dolmuş durumda. Siemens, Alstom, Hitachi, Mitsubishi gibi büyük türbin üreticileri, kömüre dayalı santraller için 2014'ten önce sipariş kabul etmiyor. 250 MW ve altı türbinlerde de 2010 yılına kadar beklemek gerekiyor.”
Öte yandan, büyük türbin üreticileri, yığılan siparişler nedeniyle 350 MW ve altı türbin imalatına girmiyor. CEZ, Franco Tossi ve Faberni gibi türbin üreticileri de bu büyüklükteki türbinleri özel sipariş kapsamına aldıkları için, kW (kilovat) başına bin 600 ila bin 800 euro fiyat talep ediyorlar.
İSTEYEN BREZİLYA VE ÇİN MALI
Yenilenebilir enerjide de durum farklı değil. Türkiye'de son dönemde gündemde olan rüzgâr ve küçük hidroelektrik santrallerde bile türbin bekleme süresi 36 aya (3 yıl) kadar çıkıyor.
Öte yandan, Çinli firmalarda süre sıkıntısı yaşanmadığına işaret ediliyor. Aslında sektör temsilcileri, bazı Avrupalı firmaların da piyasanın durumuna göre farklı çözümler sunabildiğine dikkat çekiyorlar. Hatta bazı Avrupalı firmalar hemen türbin verebiliyormuş. Nasıl mı? Türbini Avusturya ya da Fransa'daki fabrikasından değil de Brezilya ya da Çin'deki fabrikasından getiriyor, sonra da onu Avrupa fiyatına satmaya çalışıyor...
TALEP ARTIŞI FİYATLARA YANSIYOR
Bu arada, küçük hidro santrallere yönelik türbin talebinin patlaması teslim süresinde uzamanın yanı sıra fiyatları da 2 yıl öncesine göre yaklaşık yüzde 30 artırmış durumda. Rüzgâr enerjisine yönelik peş peşe yaptığı yatırımlarla adını duyuran Demirer Holding'in Başkanı Erol Demirer, yurtdışında ve Türkiye'de rüzgâr türbinlerine çok ciddi bir talep patlaması yaşandığını, bunun da türbin tipine göre teslimat süresini 18 aydan 36 aya kadar uzattığını söylüyor.
Yatırımların normal düzeyde olduğu dönemlerde türbin üreticilerinin hammadde fiyatlarındaki artışı ürünlere yansıtmadığına dikkat çeken Demirer, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Şimdi satışlar artınca yansıtmaya başladılar. Biz peş peşe santral kurduğumuz için daha iyi anlıyoruz. Çünkü her yeni santrali kurduğumuzda 'Bir öncekini iyi almışız' diyoruz. Her seferinde fiyatlarda yüzde 5 ila 10 arasında artış oluyor.”
AVRUPA'DA SANTRAL PATLAMASI
Almanya, ithal kömür ve linyit santrallerine en çok yatırım yapan ülkelerden biri. Çünkü çevre kaygısıyla Almanya'daki nükleer enerji santralleri bir bir devreden çıkarılıyor. Ayrıca birçok santral de ömrünü tamamlamış durumda. Almanya'yı İngiltere, İtalya ve İspanya izliyor...
Almanya'da halen toplam 700-800 MW kurulu güc sahip 20 adet kömür santralinin inşası sürüyor. Avrupa Santral Ekipmanları Üreticileri ve İşletmecileri Birliği VGB PowerTech istatistiklerine göre, 2020 yılına kadar Almanya 30 bin MW'lik, İngiltere de 20 bin MW'lik kömür kaynaklı santral inşa etmeyi planlıyor. İspanya (30 bin MW) ve İtalya (20 bin MW) ise kaynak seçimini doğalgazdan yana yapıyor. Aynı istatistiklerde; Fransa, Portekiz Hollanda ve Yunanistan'ın 2020'ye kadar 7 bin MW daha ek kapasite inşa edeceği bilgileri yer alıyor.
ÖNCE SİPARİŞ, SONRA YER
Yoğun talep, elektrik üretim ekipmanlarının sipariş yönetiminde farklı arayışları gündeme getiriyor. Örneğin elektrik üretim şirketleri, santralin yerini tespit etmeden birden fazla tesis için türbin sipariş ediyor. “Konvoy usulü” denilen bu siparişler için yapımcı firmalara (reservation fee) önceden tahsis ücreti ödeniyor. EON, RWE, Electrabel gibi firmalar şimdi bu sistemle çalışıyor.
Yatırım yapanlara gelince... Avrupa'da elektrik santrallerine en çok yatırım yapanlar arasında EON, RWE, ENBW, Vatenfall gibi Alman şirketler yer alıyor. Belçikalı Electrabel ise tek kalemde Hitachi'ye her biri 700 MW gücünde 3 adet santral siparişi vermesiyle dikkati çekiyor.
Öte yandan, yeni yatırım yapıp kurulu gücünü artırması gereken Türkiye için türbin sıkıntısı sorun olacak gibi görünüyor. Önümüzdeki dönemde ihaleye çıkacak olan Afşin Elbistan C Termik Santrali için türbin bulamayan şirketlerin teklif vermeyebileceği konuşuluyor. Bu yüzden de Afşin Elbistan C'deki gecikmenin 1 yıl değil daha fazla olmasından endişe ediliyor.
Para