Türkiye'de kadın ve erkeklerin toplumsal haklara erişimleri arasındaki eşitsizliğin 2005 yılından bu yana giderek arttığı ortaya çıktı.

Dünya Ekonomik Forumu'nun geleneksel "Küresel Cinsiyet Eşitliği Raporu 2009" (The Global Gender Gap Report 2009) yayımlandı. Harvard Üniversitesi'nden Ricardo Hausmann, University of California Berkeley'den Laura D.Tyson, Dünya Ekonomik Forumu'ndan Saadia Zahidi gözetiminde çalışan uzmanların hazırladığı 205 sayfalık rapor, 134 dünya ülkesini kadın erkek hakları açısından ele aldı. Ülkelerin kaynak ve fırsatlarını kadın ve erkek nüfus arasında, bu kaynakların genel seviyesi göz önüne alınmadan, ne şekilde dağıttığı sorusuna yanıt arayan raporda ana endeks, "Ekonomik Katılım ve Fırsat Eşitliği", "Eğitime Erişim", "Siyasi Yetki", "Sağlık ve Yaşamın Sürdürülebilmesi" başlıklı dört alt endeksten oluşturuldu.
 

Türkiye 129.luğa geriledi.

Raporun "Küresel Cinsiyet Eşitliği Endeksi" bölümünde Türkiye 134 ülke arasında 129'uncu sırada yer aldı. Türkiye endekste 2006 yılında 115 ülke arasında 105'inci, 2007 yılında 128 ülke arasında 121'inci, geçen yıl 130 ülke arasında 123'üncü, bu yıl ise dört sıra gerileyerek 129'uncu oldu.

Raporda sonuç yorumlanırken şöyle denildi:
"Gürcistan (84'üncü sıra), Malta (89), Azerbaycan (90), Ermenistan (91), Arnavutluk (92) ve Türkiye (129) Avrupa'nın sonunda yer alıyorlar. Türkiye'nin 2009'daki performansı 2008'dekinden daha kötü durumda. Kadınların iş gücüne katılımı, liderlik konumlarında, yasama görevi, üst düzey bürokrat ve yönetici posizyonları içindeki yüzdelerinin 8'den 10'a yükselmesiyle küçük kazanımlar gösterse de kadın ve erkekler arasındaki uçurum daha da açılarak yüzde 29'dan yüzde 26'ya düştü."

DEF: "Dünya, bazı ülkeler hariç eşitlikte ileri gidiyor"

DEF'ten raporla ilgili yapılan açıklamada, dünyada sosyal haklara erişim açısından kadın erkek arasında en az eşitsizliğin İzlanda'da bulunduğu belirtildi. İzlanda eşitlik endeksinde birinci sırada yer alırken Finlandiya 2'nci, Norveç 3'üncü, İsveç ise 4'üncü sıraya yerleşti. Raporda Güney Afrika ve Lesotho adlı ülkenin ilk 10'a girerek cinsiyet uçurumunu gidermede büyük adımlar attıkları belirtilirken, Filipinler'in ise son dört yılda zemin kaybettiği ancak yine de Asya ülkeleri içinde sıralamada en iyi durumdaki ülke olduğu kaydedildi.

Raporda, "2006'dan bu yana ele alınan 115 ülke arasında üçte ikisinden fazlası genel endeks sonuçları itibarıyla kazanım sağladı, bu ülkeler zemin kayıplarına uğrasa da, dünyanın genelde kadın-erkek eşitliğine doğru bir ilerleme sağladığına işaret ediyor" denildi.

Ekonomik katılım ve fırsat eşitliği

Türkiye ana endeks oluşturulurken gözönüne "Ekonomik Katılım ve Fırsat Eşitliği" alt endeksinde kadın-erkek eşitliği açısından en kötü sonucu aldı ve 130'uncu oldu. Bu bölümde dünya ülkeleri arasında işgücüne katılımda eşitlik açısından 125, eşit ücret açısından 84'üncü, yasama, üst düzey bürokrasi ve iş âleminde yöneticilik sıralamasında 108'inci, profesyonel ve teknik işçilik eşitliği sıralamasında da 95'inci sırada bulundu.
 

Eğitime erişim

"Eğitime Erişim"de kadın-erkek eşitliği alt endeksinde ise Türkiye 110'uncu sırada yani kötü bir durumda bulunuyor. Bu bölümde okuryazarlık oranı sıralamasında dünyanın 106'ncı ülkesi olan Türkiye, ilköğretime erişimde "eşitlik" sıralamasında 110, ortaöğretime erişimde 119, yükseköğrenime erişimde ise 101'inci sırada yani geri sıralarda yer alıyor.
 

Sağlık ve yaşamın sürdürülebilmesi

Sağlık durumu ve yaşamın sürdürülebilmesinde, kadın ve erkekler arasındaki eşitliğin incelendiği endekste Türkiye 93'üncü sırada yer aldı.
 

En iyi derece Tansu Çiller zamanında

Türkiye kadın ve erkeklerin siyasette sahip oldukları yetkilerdeki eşitsizlik açısından yapılan dünya sıralamasında son sıralarda yer alarak 107'nci oldu. Kadınların parlamentoda temsili sıralamasında 134 ülke içinde 108'inci olan Türkiye, bakanlık pozisyonundaki kadınlar sıralamasında 127'nci ülke. Son 50 yılda kadınların devletin başında bulundukları sürelere göre yapılan sıralamada Türkiye dünya 24'üncüsü oldu. 50 yılda 47 yıl erkek yöneticiler devlet yönetiminin başında bulundu,

Tansu Çiller Başbakanlığında geçen üç yıl ise Türkiye'ye tüm eşitsizlik endekslerindeki eşitlik sıralamalarında en iyi derece olan 24'üncülüğü getirdi. Rapora göre Türkiye'de yetişkin kadınlar arasında işsizlik oranı yüzde 10.23, erkekler arasında ise yüzde 9.79 oldu. Tarım dışı ücretli işlerde işgücünün yüzde 21'ini kadınlar oluşturuyor.

Eğitimde kadın- erkek eşitliği hamlesi 90 yıl önce başlamıştı

Atatürk'ün Cumhuriyetle birlikte 86 yıl önce başlattığı eğitime erişimde kadın-erkek eşitliği hamlesi 2009 raporunda dünya 110'unculuğuyla sonuçlanırken bu alandaki dünya listesi ilginç sonuçlar da ortaya çıkardı.

Türkiye'de kız ve kadınların eğitime erişememe nedenleri olarak türbanın okullarda yasaklanması gösteriliyordu. Rapora göre "türbanın okullarda serbest olduğu" bazı ülkelerin "Kadın ve Erkeklerin Eğitime Eşit Erişim" sıralamasındaki yerleri de Türkiye'nin yakınlarında çıktı.

Türbanı serbest ülkelerin eğitimde kadın-erkek eşitliği endeksindeki yerleri şöyle: Pakistan 128'inci, Suudi Arabistan 92'nci, Mısır 107'nci, Fas 118'inci, Cezayir 99'uncu, Malezya 77'nci, Bengaldeş 105'inci, Umman 93'ncü, İran 96'ncı, Türkiye (kısmi türban yasağı var) 110'uncu.
 

Rapordan notlar

Dünya Ekonomik Forumu raporunda genel eşitlik listesinde en iyi durumda bulunan Müslüman ülkeler Kafkaslardaki Türk Cumhuriyetleri oldu. Kırgızistan ana endekste 41'inci sırada yer alarak Türk dünyasını en iyi temsil eden ülke oldu. Diğer Türk Cumhuriyetleri, 129'uncu sıradaki Türkiye'nin önünde yer aldılar. Azerbaycan 92'nci sırada bulunuyor.

G20 ülkeleri arasındaki sıralamada ise Türkiye kadın erkek eşitliği açısından sondan ikinci oldu. Türkiye kadın erkek eşitliği açısından G20 ülkelerinden sadece Suudi Arabistan'ı geçti.