Yüksek Mahkeme, bu nedenle Patrikhane'nin ekümenik olduğu iddiasının yasal bir dayanağı bulunmadığına dikkati çekti.

Mahkeme, Türkiye'deki azınlıklar konusunun Lozan Antlaşması ile düzenlendiğini hatırlattı.

Lozan Antlaşması'nın müzakereleri sırasında azınlıkların varlığı ve hakları görüşülürken, antlaşma metninde Fener Patrikhanesi ile ilgili bir hükme yer verilmediğine işaret edilen açıklamada, antlaşmanın sonuç metninde ve konvansiyonun eklerinde, Fener Rum Patrikhanesi'nin ismen dahi zikredilmediği, sadece bir azınlığın kilisesi olarak belirtildiği vurgulandı.

Bu nedenle statü olarak bir azınlık kilisesi olduğu belirtilen açıklamada, anlaşma metninde Patrikhane'nin hukuki durumuyla ilgili hiçbir hükme yer verilmediğinden, durumun Lozan müzakerelerinin görüşme kayıtlarının esas alınması suretiyle tamamen Türk iç hukukuna göre belirlenmesi gerektiği ifade edildi.

"Ekümenik iddiasının yasal değil"

Açıklamada, Türkiye topraklarında kalmasına izin verilen Partikhane'nin, Anayasa'nın 2'nci maddesine göre "demokratik, laik ve sosyal hukuk devleti" olan Türkiye Cumhuriyeti'nde, "sadece belli bir azınlığa mensup kişiler üzerinde dini yetkileri haiz olan ve tüzel kişiliği bulunmayan dini bir kurum" olduğuna dikkat çekildi.

Açıklamada yer verilen görüşler şöyle:

"Bu nedenledir ki (Patrikhane), tamamen Türk hukukuna tabidir. Egemen bir devletin kendi topraklarında yaşayan azınlıklara kendi vatandaşlarından farklı bir hukuk uygulayarak çoğunluğa dahi tanımadığı bir takım ayrıcalıkları onlara tanımak suretiyle özel bir statü vermesi, Anayasa'nın 10 maddesinde gösterilen eşitlik ilkesine açıkça aykırılık oluşturacağından kabul edilemez. Bu nedenle Patrikhane'nin ekümenik olduğu iddiasının yasal bir dayanağı bulunmamaktadır.

İstanbul Valiliği'nin 6 Aralık 1923 tarihli yazılarından anlaşılacağı üzere, Patrikhane'de dini ve ruhani seçimlere katılacak ve seçilecek kişilerin Türk vatandaşı olmaları ve seçim sırasında Türkiye'de görevli bulunmaları gerekmektedir. Bu husus da Patrikhane'nin ekümenik sıfatının bulunmadığının açık bir göstergesidir.

Patrik ve Patrikhane görevlilerinin sıfat ve faaliyetlerine ilişkin olarak Türk yasalarına tabi oldukları ve yapmış oldukları faaliyetlerin Türk yasalarına göre suç teşkil etmesi halinde Türk ceza yasalarına göre cezalandırılacakları tartışmasızdır."

Patrikhane görevlileri hakkında dava

Fener Rum Patrikhanesi görevlileri, Vasil Yuanidi, Dimitri Bartalomeos Arhondon, Apostol Daniilidis, Yanaki Atanasyadis, Kostandinos Harisiyadi, Yorgi Diragun, Mihal Roka, Hirisostos Emilyos Konstandinidis, Dimitri Savaidis, Haralambos Sofronıadis, Hiristomo Kalaycı, Dimitro Komatas, Iakovas Fenerli hakkında, "dinlerden birine ait ibadet ve ayinden başkalarını men etmek" iddiasıyla kamu davası açıldı.

Sanıkların, görev yaptıkları Fener Rum Patrikhanesi'nin, Bulgar Ortodoks Kilisesi üzerinde ruhani üstünlüğü olduğu düşüncesinden hareketle Bulgar kilisesinde papaz olarak görev yapan Konstantin Kostoff'un "ruhanilik sıfatının kaldırılması kararı alınarak" adı geçenin din özgürlüğünü ihlal ettikleri" iddia edildi.

Fatih 3'üncü Asliye Ceza Mahkemesi, sanık Mihal Roka'nın ölümü nedeniyle kamu davasının düşmesine, diğer sanıklar Arhondoni, Harisiyadi, Sofroniadis, Daniilidis, Kalaycı, Yuanidi, Atanasyadis, Diragun, Savaidis, Komatas, Konstandinidis ve Fenerli hakkında ise beraat kararı verdi.

Davaya katılanlar Konstantin Kostoff ve Bujidar Cipof vekili ile Cumhuriyet savcısının kararı temyiz etmesi üzerine dosya Yargıtay 4'üncü Ceza Dairesi'ne geldi.

Daire, sanıkların eylemlerini "din özgürlüğünü ihlal" niteliğinde bulumadı ve onama istemli tebliğnameye uygun olarak Fatih 3'üncü Asliye Ceza Mahkemesi'nin, sanık Mihal Roka hakkında ölüm nedeniyle davanın düşmesi, diğer sanıklar yönünden beraat kararını oybirliğiyle onadı.